Мисол учун, Абдулла Авлоний “Маданият тўлқунлари” мақоласида “халқимизни тўй маразидан қутқарурга тиришмак ва илож истамак лозимдир” дейди. Ўз ўрнида “бола-чақаларини қўл кучи ила тўйдирадиргон, тўй деган ерда муқаддас Ватанини сотуб, сарф қилмоқдан тортинмайдирган “ҳозирам ҳузурам” деб истиқболини ўйламаган ва болаларининг саодатини тушунмаган бир қавмдан қандай тараққий, маданият ва маърифат кутмак керак?” деган ўкинчини изҳор этади. Маърифатпарвар бобомиз Маҳмудхўжа Беҳбудий эса “Миллатимиз тараққиётига тўғаноқ бўладиган икки нарса бор: бу – тўй ва азадир”, деб ёзади.
Дарҳақиқат, беҳуда сарф-харажатларга сабаб бўлаётган тўйларимизни тартибга келтириш вақти етди. Республика “Маҳалла” хайрия жамоат фонди ва “Нуроний” жамғармаси фаолларининг Мурожаатида айтилганидек, “Пул топиб, ақл топмаган, маънавий савияси паст айрим кимсалар, айниқса, оёғи ердан узилган баъзи мансабдорлар бу борада ахлоқ-одоб мезонларини унутиб, ўзларининг жамиятдаги мавқеини, бойлигини кўрсатиб қўйиш каби худбин мақсадларни кўзламоқда.
Энг ёмони, бундай ҳолатлар ёшларимиз тарбиясига салбий таъсир кўрсатмоқда. Уларда ҳалол меҳнатга нисбатан беписанд муносабат ва енгил-елпи ҳаёт кечириш, манманликка интилишнинг кучайишига сабаб бўлмоқда”.
Айни масалага шахсан Президентимиз алоҳида тўхталиб, имконияти бўлмаган бир бечора тўй қиламан деб қарз олиши, ўзига қарамай, дўхтирга бормай, фақат тўйга йиғишини куюнчаклик билан таъкидлади. Ўз навбатида ҳақли савол берилди: “Кимга керак бу тўй?”
Бундай ўйлаб қарасак, ўзбекнинг оддийроқ тўйига сарф бўладиган пулга бемалол бирор бизнес бошлаш, тадбиркорлик фаолиятини йўлга қўйиш мумкин. Биз-чи? Умр давомида йиққан-терганимизни бир кунда сарфлаб, тишнинг кирини сўриб юраверамиз. Ақлданми шу?!
Борингки, ота-она болам, ўғлим-қизим, деб умри давомида йиғди-терди, дейлик. Хуллас, шу йиққан-терганини боласига, унинг тўйига харжламаса кўнгли тўлмайдиган. Майли, харжласин, бироқ бу дегани турнақатор машиналар, дастурхонга беш-ўн хил овқат тортиш, 700-800 одамни бўккунча еб-ичириш дегани эмас. Бундан бошқа йўллари ҳам кўп. Ота-она тўйни ихчамроқ ўтказиб, шунга кетадиган пулни болаларининг келажаги учун ҳам йўналтирса бўлади-ку. Масалан, қайси қизнинг қўлидан тикиш-бичиш ёки пишириқ тайёрлаш келмайди. Деярли ҳаммасининг қўлидан келади. Катта бир тўйнинг пулига эса бемалол тикувчилик ёки қандолат цехи ташкил этса бўлади. Бу – ўз-ўзидан иш ўрни дегани. Эртага оилага келадиган доимий даромад манбаи яратилади дегани.
Бироқ биз нима қиламиз? Боримизни бир кунда тўйга, ҳашаматли тўйхонага бериб, бироз вақт ўтгач, ўғлим – ишсиз, келиним – бекорчи, дея нолиб юрамиз. Аслида ҳаммаси ўз қўлимизда. Серчиқим, ҳашамдор тўй билан фарзандларимиз тақдирини хунук этиб қўяётганимизни наҳотки англаб етмаётган бўлсак?!
Сўзимизни яна ўша мутафаккир бобомиз Абдулла Қодирийнинг мисралари билан якунламоқчимизки, хулоса чиқармоқ ҳар кимнинг ўзига ҳавола:
Ўтса тўй бирла ёзу қишимиз,
Айлагай бизни ерға яксон тўй.
Исломиддин АБРОРОВ,
Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Сенати аъзоси
